Uitwendige parasitaire aandoeningen bij runderen

Bij het rund kunnen er drie soorten schurftmijten voorkomen:

1. De psoroptesmijt is een mijtensoort die veelvuldig voorkomt; vooral het Belgisch Witblauwe ras is er gevoelig voor. Deze mijt veroorzaakt ernstige, uitgebreide huidletsels die nog versterkt kunnen worden door een overgevoeligheidsreactie van het besmette rund. Een zware huidontsteking met veel jeuk en bloederige korsten kan er het gevolg van zijn. Psoroptesschurft doet de dieren ook vermageren. Onderzoek heeft aangetoond dat voor elke 10% lichaamsoppervlakte die aangetast is, er per dag gemiddeld 300 gram minder gewichtsaanzet plaatsvindt.
2. De chorioptesmijt is een mijtensoort die wel eens bij melkvee wordt aangetroffen. Deze schurftmijt geeft vaak ronde plekken op de staart en de ophangbanden van de uier.
3. De sarcoptesmijt of kopschurft geeft vooral schurftplekken op de kop, maar komt nog uiterst zelden voor.

De besmetting gebeurt door contact tussen runderen. Vaak zijn er in een kudde symptoomloze dragerdieren.

Huidschimmel, in de volksmond ook wel ‘katrienewiel’ genoemd, veroorzaakt ringvormige letsels ter hoogte van de kop, de hals en de gehele romp. De infectie kan hardnekkig zijn en soms maanden op het bedrijf blijven woekeren. Dikwijls worden zware aantastingen gezien bij het jongvee op bedrijven met een min of meer gestoorde algemene weerstand van de dieren.

Huidschimmel is ook een belangrijke zoönose: mensen, vooral jonge kinderen, kunnen dus besmet raken via contact met aangetaste dieren.

De diagnose van deze parasitaire huidaandoeningen wordt meestal gesteld op basis van de klinische tekenen en kenmerkende huidletsels.

Voor schurft moet je bedacht zijn indien de dieren zich regelmatig schuren of zichzelf en elkaar likken. Wees extra alert als de dieren zichtbare letsels hebben, zoals korsten en kale plekken, en ze plukken vacht op stalinrichting en omheining achterlaten.

In deze gevallen is het nuttig om een huidafkrabsel te nemen en dit in het laboratorium te laten onderzoeken. Deze diagnosemethode is noodzakelijk omdat verschillende soorten schurft een verschillende behandeling vragen en omdat jeuk of schuurletsels ook door andere parasieten zoals luizen veroorzaakt kunnen worden.

Behandeling van huidschimmel en schurft - en dat geldt zeker voor psoroptesschurft - is niet eenvoudig. Het is noodzakelijk om eerst een correcte diagnose te stellen en in overleg met de bedrijfsdierenarts een bedrijfsspecifieke behandelstrategie uit te werken. Het bedrijfsmanagement speelt hierbij een grote rol.

Zie ook: Fiche aanpak schurft (van Veepeiler).

Luizen komen vaak voor bij jonge dieren. Ze kunnen jeuk, huidletsels en groeivertraging veroorzaken. Er bestaan bijtende en bloedzuigende luizen. Deze laatste kunnen bij jonge dieren bloedarmoede teweegbrengen.

De runderhorzel is een vrij groot insect dat in de zomer eieren legt op de haren van het rund. De larven die hieruit komen, migreren door de huid en veroorzaken vanaf januari de typische onderhuidse bulten (zogenaamde horzelbulten) op de rug van de runderen. Door het frequente gebruik van ontwormingsmiddelen zijn deze horzelbulten op de meeste bedrijven een zeldzaamheid geworden. Volwassen horzelvliegen kunnen in de zomer wel voor paniek zorgen bij een kudde runderen.

Naast irritatie en overlast kunnen verschillende soorten vliegen gedurende de zomer ook overbrenger zijn van infecties. De zomerwrangvlieg (Hydrotea irritans) veroorzaakt zomerwrang, een ernstige uierontsteking bij droogstaande koeien of vaarzen. Gewone vliegen kunnen de kiem Moraxella bovis overbrengen, die bij vaarzen en jongvee een typische oogontsteking veroorzaakt, ook wel ‘pink-eye’ of infectieuze keratoconjunctivitis genoemd. Daarnaast kunnen stalvliegen en dazen in de zomer ook fungeren als vectoren voor de ziekte besnoitiose.

Knutten (culicoïdes) zijn gekend als de belangrijkste vectoren van virusziektes zoals blauwtong.

Teken zijn belangrijke overbrengers van ernstige rundveeziekten zoals weidekoorts (Anaplasmose) en Babesiose.

Het zijn parasiterende insecten die op verschillende soorten gastheren aanwezig kunnen zijn. Bij runderen treft men ze hoofdzakelijk aan ter hoogte van de kop en de hals, de liesstreek, de uier en het perineum.

Vooral in het voorjaar en de nazomer is er kans op teken bij runderen. Runderen op weiden die grenzen aan bossen, kreupelhout en natuurgebieden lopen het grootste risico. 

Runderhorzel, vliegen, dazen en muggen
Preventief gebruik van insecticiden zoals oorflappen of pour-on producten, is uiterst belangrijk bij de bestrijding en preventie van deze parasieten. Bij melkvee is het verder zaak om producten te vermijden die residuen geven in de melk.

Teken
Ook tegen teken zijn er pour-on producten op de markt die effectief zijn. Daarnaast is ook het verkleinen of weghalen van de habitat van de teken belangrijk. Wanneer runderen waarop teken aangetroffen zijn ziek worden, is het best zo snel mogelijk de bedrijfsdierenarts te contacteren. Meer informatie hierover vindt u bij weidekoorts.