Veepeilerproject toont leptospirose aan als mogelijke abortusverwekker bij rundvee in Vlaanderen
In de periode oktober 2021 tot juli 2022 onderzocht Veepeiler Rund alle foetussen met geelzucht die bij DGZ ingestuurd werden op de aanwezigheid van leptospirose. Deze foetussen vertoonden geelverkleuring van de slijmvliezen, het vetweefsel en/of de lever. Bij meer dan een vijfde ervan werd via PCR effectief leptospirose gedetecteerd en al deze positieve gevallen werden tussen oktober en december 2021 vastgesteld. Onderzoek naar leptospirose om de oorzaak van een abortus te vinden, loont dus zeker in geval van een foetus met geelzucht de moeite.
Leptospirose wordt veroorzaakt door een bacterie van het genus Leptospira. Er bestaan verschillende types (serovars). Runderen zijn gevoelig voor verschillende serovars. Enkel voor het serovar Hardjo fungeren runderen als reservoir. Dit betekent dat besmette dieren drager kunnen worden en voor langdurige periode de bacterie kunnen verspreiden. Voor de overige serovars vormen onder meer knaagdieren zoals de bruine rat, woelmuis,… het reservoir.
Besmette dieren kunnen de omgeving en drinkwater besmetten via hun urine waarin leptospiren in aanwezig zijn en zo direct of indirect andere dieren besmetten. Na infectie kunnen verschillende organen aangetast worden en is er ook uitscheiding mogelijk via melk, vaginale uitvloei, sperma,…
Hoewel besmette runderen niet altijd symptomen vertonen, kunnen de gevolgen ernstig zijn. Een infectie kan immers leiden tot koorts, bloedarmoede, bloederige urine, geelzucht, uit de melk vallen… Maar ze kan ook aanleiding geven tot abortus of geboorte van een zwak kalf en soms sterfte.
Daarnaast is leptospirose ook een zoönose wat betekent dat de ziekte kan overgedragen worden op de mens, gaande van griepachtige symptomen tot soms ernstige complicaties (lever- en nierstoornissen).
Waarom onderzoek naar leptospirose?
In het najaar van 2014 werd in Wallonië al eens een sterke stijging vastgesteld van het aantal abortussen veroorzaakt door leptospirose. In het najaar van 2021 werd daar opnieuw een forse stijging gezien. Ook in Vlaanderen werden eind september 2021 een vijftal gevallen van abortussen met milde geelzucht opgemerkt. Naar aanleiding van deze stijgingen werd het Veepeileronderzoek naar leptospirose als abortusverwekker bij rundvee opgestart.
Piek in het najaar
In de periode oktober 2021 t.e.m. half juli 2022 werden bij DGZ 32 foetussen binnengebracht voor onderzoek naar geelzucht. Bij 22% van de onderzochte foetussen was de PCR voor Leptospira positief. De PCR detecteert 18 types (serovars). Een verdere typering werd in dit onderzoek niet uitgevoerd.
De provincie West-Vlaanderen is zowel op het vlak van aantal abortussen gelinkt aan geelzucht (16 van de 32 icterische abortussen) als het aantal bevestigde gevallen (4 van de 7) heel sterk vertegenwoordigd in de cijfers (zie figuur 1). Een specifieke verklaring hiervoor is er niet meteen.
Figuur 1: Verdeling icterische abortussen per provincie
In 2018 voerde Veepeiler Rund een gelijkaardig onderzoek uit, meer bepaald naar de aanwezigheid van antistoffen voor leptospirose in de tankmelk. Toen werd een gelijkaardig resultaat vastgesteld: bij 11,9% van de West-Vlaamse bedrijven werden antistoffen teruggevonden, bij bedrijven in de andere provincies was dat maar bij 6% of lager. Bij dit project werd enkel onderzoek uitgevoerd naar de antistoffen tegen het serovar Leptospira Hardjo.
Het zwaartepunt van de abortussen met geelzucht lag duidelijk in het najaar. In oktober 2021 vertoonde bijna 7% van de ingestuurde foetussen geelzucht (zie figuur 2). Het ganse jaar door werd af en toe een abortus met geelzucht ingestuurd maar enkel in de maanden oktober, november en december kon Leptospira gedetecteerd worden.
Figuur 2: Aantal abortussen met geelzucht per maand
Wat leert dit project ons?
Leptospirose komt wel degelijk voor in Vlaanderen en in geval van een abortus met geelzucht is er volgens de bevindingen van dit Veepeiler-project in meer dan een vijfde van de gevallen een besmetting met Leptospira. Aangezien de ziekte een behoorlijke impact kan hebben zowel op dier als mens, loont het de moeite om bijkomend onderzoek uit te voeren naar deze bacterie, zeker bij een abortus met geelzucht. PCR onderzoek voor Leptospira zit niet in het standaard abortusprotocol maar kan tegen betaling extra aangevraagd worden via het aanvraagformulier labo-onderzoek herkauwers.
Wens je meer info over dit Veepeilerproject? Neem dan contact op met de helpdesk van DGZ via mail helpdesk@dgz.be of telefoon 078 05 05 23.
