Epizootic haemorrhagic disease (EHD)

Het EHD-virus tast de binnenzijde van de kleine bloedvaten aan, waardoor oedeem (vochtophoping), bloedingen en ulcera (zweren) kunnen ontstaan die zich uiten in symptomen die lijken op die van blauwtong, zoals ontstekingen in de mond, neus en darmen, maar ook kreupelheid door ontsteking van de kroonranden en lederhuid. Andere (duidelijke tot ernstige) symptomen die beschreven zijn bij runderen: koorts, melkproductiedaling (10 à 20%), verminderde voederopname en minder herkauwen, stomatitis, speekselen, ademhalingsproblemen, zwelling van de oogleden, neus- en ooguitvloeiing, roodheid en schilfering van de neusspiegel en lippen, soms wat diarree, kreupelheid en veel liggen door zwelling van de kroonrand, rode gezwollen spenen, maar slechts zelden sterfte (minder dan 1%, toch hadden sommige Franse bedrijven in 2024 te maken met aanzienlijke sterfte). Bij herten ligt het sterftepercentage hoger (25 tot 50%).

EHD komt voor bij wilde en gedomesticeerde herkauwers en verscheen voor het eerst in Europa in oktober 2022. Daarna heeft het virus zich snel verspreid van Italië naar Spanje en Portugal. Begin september 2023 dook er ook een eerste geval op in Frankrijk met ondertussen 3.268 uitbraken geregistreerd in het afgelopen vectorseizoen tussen 1 juni en 28 november 2024.

Officieel zijn er 7 serotypes vastgesteld (EHDV-1, EHDV-2, EHDV-4, EHDV-5, EHDV-6, EHDV-7 en EHDV-8). De verschillende serotypen geven onderling geen aanleiding tot kruisimmuniteit. In Europa is op dit moment EHDV-8 vastgesteld.

Gevoelige dieren worden besmet door besmette vectoren, terwijl besmette dieren op hun beurt vectoren kunnen besmetten. Dieren kunnen elkaar niet besmetten door direct contact. De aanwezigheid van de ziekte komt daarom overeen met het leefgebied van de Culicoides vectoren. De verspreiding van de ziekte gebeurt in gematigde streken vooral in de late zomer en de herfst. In de wintermaanden worden geen gevallen vastgesteld.

Het is niet bekend of het virus ook via bloed en sperma van besmette dieren kan worden overgedragen.

Er is geen specifieke behandeling voor de ziekte. Preventie door het gebruik van insecticiden is enkel effectief gebleken in combinatie met andere maatregelen. Om het risico op de introductie van epizoötische hemorragische ziekte (EHD) in ons land te verminderen gaf het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) op 8 oktober 2024 als noodmaatregel een toestemming voor het gebruik van een vaccin bestemd voor runderen dat bescherming biedt tegen EHD serotype 8 (meer info op de website van het FAGG). Vanaf 2025 zal de vaccinatie tegen EHD serotype 8 verplicht zijn (zie het persbericht van de Minister van Landbouw).

De toelating van insecticiden voor het directe gebruik op levende dieren en met het oogmerk tot het doden van parasitaire insecten is de bevoegdheid van het FAGG. Voor de uitwendige behandeling van dieren tegen muggen raadt het FAGG producten op basis van de pyrethrinoïden deltamethrine, permethrine en flumethrine aan. Deze producten kunnen ook onder cascade tegen knutten gebruikt worden: tabel van antiparasitaire middelen voor gebruik op de huid.

Het ministerieel besluit (MB) van 29 augustus 2024, gewijzigd door het MB van 21 november 2024 voorziet noodmaatregelen om het risico op de introductie van epizoötische hemorragische ziekte (EHD) te verminderen. Deze maatregelen komen bovenop de maatregelen die al zijn opgenomen in de Europese wetgeving, “Animal Health Law”. Instructies over monstername en analyse bij een verdenking van EHD vind je in deze PDF van het FAVV.

Vanaf 2025 zal de vaccinatie tegen EHD serotype 8 verplicht zijn: meer info hierover lees je in het persbericht van de Minister van Landbouw. Praktische info hierover volgt in een webinar dat DGZ organiseert op donderdag 23 januari 2025.

Voor dieren die aankomen op Belgisch grondgebied zijn de volgende maatregelen van toepassing om het risico op verspreiding van de ziekte zoveel mogelijk te beperken:

• Houders die runderen of hertachtigen binnenbrengen uit een risicoland, momenteel Frankrijk, Italië, Spanje of Portugal, moeten hun dierenarts ten minste 48 uur vóór de geplande aankomst van de dieren informeren, zodat deze ze binnen 12 uur na aankomst kan onderzoeken en bloedmonsters kan nemen voor opsporingstesten;
• Bij aankomst moeten de houders de runderen of hertachtigen, die uit risicolanden afkomstig zijn, onmiddellijk binnen de gebouwen isoleren en beschermen tegen vectoren met behulp van insecticiden die voor dit doel zijn goedgekeurd;
• In geval van een positieve test dienen de dieren in isolatie te blijven en dient de bescherming tegen vectoren verlengd te worden gedurende minimum 60 dagen;
• Om mogelijke risico's van besmetting te voorkomen als gevolg van het gebruik van bepaalde soorten vaccins, is de toediening van autovaccins of levende vaccins die verzwakte stammen van het virus bevatten, verboden.

Uitgebreidere informatie over epizoötische hemorragische ziekte, geplande bestrijdingsmaatregelen en wetgeving (zowel Belgische als Europese), vind je op de websites van het FAVV en de FOD.