Optimale salmonellabestrijding: Spoor de besmettingsbron op

Het is cruciaal om actief op zoek te gaan naar de besmettingsbron van Salmonella. Doe dit aan de hand van een uitgebreide swabcontrole.

Zowel bij braadkippen, leghennen als fokpluimvee is een swabcontrole tijdens de leegstand één van de verplichte maatregelen indien een analyse tijdens de ronde positief is voor Salmonella.

Naast de verplichte swabcontrole van 2 maal 25 swabs biedt DGZ ook een uitgebreid bemonsteringsprotocol aan van 5 keer 25 mengswabs.

Waarom is een uitgebreide swabcontrole zinvol?

Als een pluimveetoom positief is voor Salmonella, moet er tijdens de leegstand, na reiniging en ontsmetting, een swabcontrole gebeuren in de stal. Deze bemonstering kan uitgevoerd worden door de bedrijfsdierenarts of een staalnemer van een erkend labo (zoals DGZ) voor vleeskippen en legkippen of een staalnemer van DGZ voor fokpluimvee, de veehouder draagt de kosten van de analyse.

Bij het standaardprotocol van swabcontrole, zoals wettelijk beschreven, worden 2 mengmonsters van ieder 25 swabs verzameld. Deze swabs worden genomen op de meest bevuilde en meest kritische plaatsen in de stal, met als doel na te gaan of er ondanks reiniging en ontsmetting toch nog Salmonella aanwezig is.

Een beperking van deze werkwijze is dat de analyse van deze monsters enkel kan aantonen of er nog Salmonella aanwezig is in de stal, maar niet waar de Salmonella-besmettingsbron zich precies bevindt.

Om hieraan tegemoet te komen en Salmonella gerichter te kunnen bestrijden, heeft DGZ een aangepast protocol van swabcontrole ontwikkeld. Hierbij worden er geen 2, maar 5 mengmonsters van elk 25 swabs genomen. De mengmonsters worden genomen op vaste plaatsen zodat de veehouder een beter beeld krijgt van de risicoplaatsen in de stal.

De veehouder draagt de kosten van de analyse van deze 5 monsters, maar de serotypering (het bepalen van de Salmonella-soort) wordt volledig gedragen door het Sanitair Fonds, mits je voldoet aan de voorwaarden die hieronder vermeld staan.

Bemonsteringsprotocol uitgebreide swabcontrole

Onderstaande tabellen beschrijven per pluimveecategorie waar de verschillende mengmonsters van swabs genomen moeten worden.

Enkele praktische richtlijnen:

Het is niet verplicht binnen elk mengmonster elke beschreven plaats te bemonsteren; het is wel belangrijk om per mengmonster in ieder geval minstens de meest bevuilde plaatsen te bemonsteren.
Het is eveneens van belang om steeds duidelijk het nummer van het mengmonster of de verzamelnaam van de bemonsteringsplaats (zie onderstaande tabellen) te vermelden. Dit laat een correcte vergelijkende analyse van de resultaten toe.
Bij deze monsters kan het standaard aanvraagformulier laboratoriumonderzoek pluimvee en vogels gebruikt worden. Dezelfde gegevens zijn vereist als bij de standaard swabcontrole van 2 x 25 swabs.

Bemonsteringsprotocol vleeskippen

Nummer mengstaal	Verzamelnaam staalnameplaats	Te bemonsteren plaatsen (25 swabs per mengstaal)
1	Stal	(Spleten) vloer, (spleten) wand, plafond, poort, afvoerputjes in de stal
2	Voer- en drinksystemen	Voerpannen, voervijzel, hoppers, drinkwatercups of -nippels, binnenkant drinkleiding (makkelijkst te bemonsteren ter hoogte van de drukregelaar of het waterreservoir)
3	Ventilatie	Ventilatoren (zowel lengte- als nokventilatoren) en inlaatkleppen
4	Los materiaal	Ladder, kruiwagen, borstel, schop, trekker en ander los materiaal aanwezig in de stal
5	Voorruimte	Vloer, wand, plafond, lavabo, laarzen en bedieningspanelen van stalcomputers aanwezig in de voorruimte

Bemonsteringsprotocol legkippen

Nummer mengstaal	Verzamelnaam staalnameplaats	Te bemonsteren plaatsen (25 swabs per mengstaal)
1	Stal	(Spleten) vloer, (spleten) wand, plafond, poort, afvoerputjes in de stal
2	Voer- en drinksysteem	Voerpannen/voergoot, voervijzel, hoppers, drinkwatercups of -nippels, binnenkant drinkleiding (makkelijkst te bemonsteren ter hoogte van de drukregelaar of het waterreservoir)
3	Ventilatie	Ventilatoren (zowel lengte- als nokventilatoren) en inlaatkleppen
4	Huisvesting	Kooi/volièremateriaal (stelling, legnesten), eierbanden en mestbanden.
5	Voorruimte OF eiverzamellokaal	Vloer, wand, plafond, lavabo, laarzen, bedieningspanelen, eierbanden en al het los materiaal aanwezig in de voorruimte of het eiverzamellokaal (reinigingsmachine, schrapers, ladder, kruiwagen, schop, trekker, steekwagen, pallettruck, enz.)

Bemonsteringsprotocol fokpluimvee

Nummer mengstaal	Verzamelnaam staalnameplaats	Te bemonsteren plaatsen (25 swabs per mengstaal)
1	Stal	(Spleten) vloer, (spleten) wand, plafond, poort, afvoerputjes in de stal
2	Voer- en drinksystemen	Voerpannen/voergoot, voervijzel, hoppers, drinkwatercups of -nippels, binnenkant drinkleiding (makkelijkst te bemonsteren ter hoogte van de drukregelaar of het waterreservoir)
3	Ventilatie	Ventilatoren (zowel lengte- als nokventilatoren) en inlaatkleppen
4	Huisvesting	Materiaal middenbeun (stelling, legnesten), eierbanden, mestbanden en roosters
5	Voorruimte OF eiverzamellokaal	Vloer, wand, plafond, lavabo, laarzen, bedieningspanelen, eierbanden en al het los materiaal aanwezig in de voorruimte of het eiverzamellokaal (reinigingsmachine, schrapers, ladder, kruiwagen, schop, trekker, steekwagen, pallettruck, enz.)

Wie komt in aanmerking voor financiële ondersteuning door het Sanitair Fonds?

Voor de aanpak van een Salmonella-probleem op het bedrijf is het noodzakelijk dat de veehouder samenwerkt met de bedrijfsdierenarts. Voor bijkomende ondersteuning en advies kan de bedrijfsdierenarts terecht bij DGZ. Het Sanitair fonds ondersteunt door tussenkomst in de serotypering van de eventuele gevonden salmonella’s.

Volgende tomen pluimvee komen in aanmerking voor cofinanciering door het Sanitair Fonds:

Bij vleeskippen

Elke toom met een uitgangscontrole positief voor Salmonella Enteritidis, Salmonella Typhimurium, monofasische Salmonella Typhimurium met antigene formule 1,4,［5］,12:i :-, Salmonella Paratyphi B varians Java of Salmonella Infantis

Elke toom met 2 opeenvolgende uitgangscontroles positief voor hetzelfde serotype, maar een ander dan de 4 hierboven vermelde serotypes

Bij legkippen

Elke toom positief voor Salmonella Enteritidis, Salmonella Typhimurum, monofasische Salmonella Typhimurium met antigene formule 1,4,［5］,12:i :-, Salmonella Paratyphi B varians Java of Salmonella Infantis bij ingangscontrole, monitoring of uitgangscontrole

Bij fokpluimvee

Elke toom positief voor Salmonella Enteritidis, Salmonella Typhimurium, monofasische Salmonella Typhimurium met antigene formule 1,4,［5］,12:i :-, Salmonella Hadar, Salmonella Infantis, Salmonella Virchow of Salmonella Paratyphi B varians Java bij ingangscontrole, monitoring of uitgangscontrole

Een swabcontrole aanvragen?

Je kunt een swabcontrole aanvragen via de helpdesk van DGZ op tel. 078 05 05 23 of via e-mail t.a.v. helpdesk@dgz.be.

Vermeld bij aanvraag van swabcontrole duidelijk of je kiest voor het standaardprotocol (2 x 25 swabs) of voor de uitgebreide swabcontrole (5 x 25 swabs).