Gezondere varkens, minder antibiotica: het succesverhaal van AB Coaching®
Met de dienst AB Coaching® begeleidt DGZ veehouders en bedrijfsdierenartsen naar een meer verantwoord gebruik van antibiotica. Binnen het ROADMAP-project lieten verschillende varkensbedrijven met een verhoogd antibioticagebruik zich reeds vrijwillig begeleiden door een DGZ AB Coach®. Dankzij de goede samenwerking tussen de bedrijfsdierenarts, de veehouder en de AB Coach® slaagden deze bedrijven erin om hun antibioticagebruik te doen dalen en de gezondheid van hun varkens te verbeteren. Ontdek hoe AB-coaching® een win-win situatie oplevert voor varkenshouders, dierenartsen en dieren.
ROADMAP is een Europees project waar DGZ aan meewerkte. Het project dat liep van 2020 tot 2023 richtte zich op verantwoord omgaan met antibiotica in de veehouderij. We gingen in gesprek met verschillende stakeholders over de hele keten om onder andere te bepalen waarom antibiotica op een varkensbedrijf worden ingezet. Dankzij het enthousiasme en de nauwe betrokkenheid van alle stakeholders, veehouders en dierenartsen die zich engageerden voor het project, zijn we tot voorstellen gekomen voor een aantal concrete acties. Deze acties, die de sector kunnen helpen om nog meer verantwoord om te gaan met antibioticagebruik, pasten we met succes toe in de praktijk.
Verantwoord antibioticagebruik
Binnen het ROADMAP-project coachten we namelijk 19 varkenshouders en hun bedrijfsdierenartsen die geconfronteerd werden met een hoog antibioticagebruik bij de zuigende en/of gespeende biggen. In eerste instantie werd ingezet op bewustwording over antibioticagebruik in het bedrijfsmanagement, een cruciale stap naar meer verantwoord gebruik. Daarnaast lag de focus tijdens de coaching op biestmanagement, reinigen en ontsmetten of de combinatie van beiden.
Weerbare gespeende biggen
Voldoende biestopname door de biggen is essentieel voor een goede gezondheid en immuniteit van de biggen. Bovendien is het positieve effect ervan niet beperkt tot de lactatieperiode maar blijft dit aanhouden tot de slachtleeftijd. En gezondere, meer weerbare biggen betekenen minder nood aan antibiotica.
Om na te gaan of de zuigende biggen op de gecoachte bedrijven voldoende biest opnamen, werden bloedmonsters genomen om de antistofconcentraties tussen de moederzeug en zes van haar biggen te vergelijken.
Op 4 bedrijven bleek de biestopname uitstekend, wat voor de varkenshouders een fijne bevestiging was van hun manier van werken. Op 6 andere bedrijven waar een minder goede biestopname aangetoond werd, betekenden de resultaten een motivatie voor de veehouders om ermee aan de slag te gaan. Samen met hun bedrijfsdierenarts en de AB Coach® van DGZ gingen ze op zoek naar de meest geschikte aanpak om ervoor te zorgen dat de zuigende biggen voldoende biest opnemen. Hierdoor slaagden ze erin om hun biestmanagement te verbeteren, met bovendien een duidelijk effect op het antibioticagebruik bij de gespeende biggen (figuur 1). Bedrijven die inzetten op biestmanagement realiseerden bij de gespeende biggen een daling van hun BD100 (aantal behandeldagen met antibiotica per 100 dagen) van bijna 37 behandeldagen, deze die inzetten op een combinatie van biestmanagement en reiniging en ontsmetting behaalden een daling van bijna 16 dagen.
Fig. 1: De impact van AB Coaching® op antibioticagebruik na optimalisatie van het biestmanagement is spectaculair bij gespeende biggen.
Efficiënt reinigen en ontsmetten bij zuigende biggen
Fig. 2: Reinigen en ontsmetten heeft een duidelijke impact op het antibioticagebruik bij zuigende biggen.
Niet alleen biestopname is van groot belang voor de gezondheid van de biggen, ook een goede reiniging en ontsmetting van de kraamstal is onmisbaar om de infectiedruk laag te houden. Het reinigings- en ontsmettingsproces kan gecontroleerd worden aan de hand van afdrukplaatjes, waarbij de stal op 13 verschillende plaatsen bemonsterd wordt met Rodac-plaatjes. Op basis van het aantal kiemen die in het labo op de plaatjes groeien, wordt aan elk plaatje een score gegeven van 0 tot 5. Hoe hoger de score, hoe meer kiemen op het plaatje en dus ook in de stal en hoe minder effectief het reinigen en ontsmetten is geweest.
Door het reinigings- en ontsmettingsprotocol te optimaliseren, kan je het effect ervan verbeteren. En dat is precies wat de deelnemende bedrijven gedaan hebben. Varkenshouders die inzetten op een aanpak van zowel het reinigingsprotocol als het biestmanagement slaagden er dan ook in om hun BD100 met gemiddeld 16 behandeldagen te verminderen (figuur 2). De voordelen van een voldoende biestopname op het antibioticagebruik worden pas duidelijk na het spenen, zoals blijkt uit figuur 1.
Ook bij de zeugen minder antibiotica
Hoewel de focus binnen het ROADMAP-project voornamelijk op de gezondheid en het antibioticagebruik bij de zuigende en gespeende biggen lag, konden ook de zeugen meegenieten van het positief effect van een goed gereinigde en ontsmette kraamstal (figuur 3). Op de bedrijven die hun reinigingsprotocol in de kraamstal verbeterden, was er bij een tweede bemonstering van de stal minder kiemgroei op de Rodac-plaatjes (score daalde met 1,5). Daarnaast zagen deze bedrijven ook een daling van de BD100 bij de zeugen met gemiddeld 1,84 behandeldagen.
Figuur 3: Door het reinigings- en ontsmettingsprotocol te optimaliseren in de kraamstal (= daling van de hygiënescore), daalt ook het antibioticagebruik (BD100) bij de zeugen.
AB Coaching® voor iedereen
Ook nu het ROADMAP-project is afgelopen kan je nog steeds beroep doen op een AB Coach® van DGZ. Elk bedrijf dat interesse heeft om zijn gebruik te doen dalen kan de coaching aanvragen, ongeacht het huidige antibioticagebruik. We zijn er namelijk van overtuigd dat elk bedrijf, niet alleen deze met een verhoogd gebruik, baat kan hebben bij AB Coaching®. Doordat de coach als extern persoon een andere – kritische - blik kan werpen op het bedrijf, helpt hij de veehouder en dierenarts om bedrijfsblindheid te doorbreken en vastgeroeste gewoontes in vraag te stellen. De sleutel tot succes ligt namelijk in de combinatie van bewustwording rond antibioticagebruik en aanpassing van de manier van werken waar men al zolang aan gewend is. Door een goede samenwerking tussen de verschillende partijen en door rekening te houden met de mogelijkheden en de wensen van de veehouder, ontstaan er nieuwe inzichten die bijdragen aan de verbetering van de bedrijfsgezondheid en een vermindering van het antibioticagebruik. Een win-win voor alle betrokken partijen dus!
Interesse in AB Coaching® door DGZ?
Wil jij ook inzetten op een meer verantwoord antibioticagebruik en de gezondheids- en bioveiligheidsstatus van je bedrijf naar een hoger niveau tillen? Dat kan! Samen met onze AB Coaches®. Neem contact op met DGZ via telefoon 078 05 05 23 of mail naar helpdesk@dgz.be.
Het ROADMAP-project is gefinancierd vanuit het onderzoeks- en innovatieprogramma Horizon 2020 van de Europese Unie in het kader van subsidieovereenkomst nr. 817626.
