Krijg inzicht in transitiemanagement met de Metabole Bedrijfsscan
De transitieperiode bij melkvee (de periode waarin de melkkoe een overgang maakt van de vorige lactatieperiode naar een nieuwe) is erg bepalend voor de gezondheid van de dieren en de economische resultaten op een melkveebedrijf. 80% van de ziekteproblematiek bij melkkoeien wordt namelijk in de eerste twee maanden na kalven vastgesteld en behandeld. Dikwijls ligt een metabool onevenwicht aan de basis van die problematiek.
Omwille van het metabool onevenwicht, is het in het kader van preventie heel waardevol om de metabole prestaties van de koeien in transitie en in lactatie te monitoren. Dat kan nu op een heel economische manier met de Metabole Bedrijfsscan die Veepeiler ontwikkelde.
Veepeiler werd voor deze Metabole Bedrijfsscan geïnspireerd door Robert Van Saun, professor aan de Pennsylvania State University. Hij ontwikkelde een methode om op basis van een resultaat op een gepoold monster een inschatting te maken van het percentage dieren met een tekort of een overschot binnen een geteste lactatiegroep. Zo is de inschatting dat bij een gepoold resultaat van bv. 61 µg/L voor selenium (pool droogstaande koeien) ongeveer 35% van de droogstaande dieren een tekort heeft voor selenium.
Metabole Bedrijfsscan: praktische tool aan de hand van gepoold onderzoek
Veepeiler onderzocht op vijftien bedrijven serum van minstens twee lactatiegroepen (telkens vijf droogstaande koeien en vijf pas gekalfde koeien) op een ganse reeks elementen (zie figuur 1). Op een aantal bedrijven werden ook vijf koeien in pieklactatie bemonsterd. Elk onderzoek werd zowel op het individuele serummonster als op de pools (mengmonster per lactatiegroep) uitgevoerd.
Voor bijna alle elementen zagen we een goede tot zelfs heel goede overeenkomst tussen de individuele resultaten en de resultaten van de pool (zie figuur 1). Vitamine A vormt hier echter een uitzondering op en werd daarom ook niet opgenomen in de Metabole Bedrijfsscan.
Figuur 1: Vergelijkend onderzoek met percentages van overeenkomst tussen individuele resultaten en resultaten in pool.
De elementen opgenomen in de Metabole Bedrijfsscan zijn: totaal eiwit, elektroforese, BHB, NEFA, Ca, Cl, creatinine, P, K, Mg, Na, Se, ureum, zink, GGT, koper, vitamine E en betacaroteen. Op elk monster wordt ook de hemolytische index bepaald.
DGZ paste deze methode toe voor de melkveebedrijven in Vlaanderen en ontwikkelde in samenwerking met Vetshops een webdiagram dat in één oogopslag weergeeft op welk vlak het management optimaal is en waar er ruimte is voor verbetering (zie figuur 2). Dankzij de analyses van de verschillende elementen kan de dierenarts samen met de veehouder zo een goede inschatting maken van de wateropname, de leverwerking, de status van koper en zink (Cu-Zn), macromineralen en antioxidanten, ontstekingsprocessen, drogestof opname (DSO) en ketose–negatieve energiebalans (NEB). Hoe meer de lijnen (blauw, rood en groen) zich aan de buitenkant van het webdiagram bevinden, hoe lager het percentage dieren met afwijkende waarden.
Figuur 2: In dit voorbeeld van een metabole bedrijfsscan zien we bijvoorbeeld dat bij de droogstaande koeien vermoedelijk meer dan de helft van de koeien een tekort heeft aan macromineralen.
Hoe gaat het in zijn werk?
Kies welke lactatiegroepen (einde droogstand – vers gekalfde koeien – pieklactatiekoeien) je wil onderzoeken. Bemonster maximum vijf dieren per lactatiegroep en bemonster enkel klinisch gezonde dieren en geen dieren binnen 48 uur vóór of na het kalven.
Duid op het analyse-aanvraagformulier (Aanvraag onderzoek HERKAUWERS) bij de biochemiepakketten ‘Metabool pakket rund’ aan en kruis bij de identificatie van de runderen het juiste lactatiestadium (droog, vers of piek) aan.
Op basis van de laboresultaten wordt de metabole scan opgemaakt die de dierenarts en de veehouder helpt om samen een plan van aanpak op te stellen.