Neospora
Neospora caninum is een parasiet, die op veel melkveebedrijven voorkomt. Uit het abortusprotocol van het FAVV blijkt Neospora een van de belangrijkste oorzaken van abortus te zijn.
Het gebeurt dat Neospora weinig tot geen schade geeft, maar bij een hoge besmettingsgraad kunnen de kosten voor een melkveebedrijf van ongeveer 50 koeien al gauw oplopen tot 2000 euro per jaar. Niet alleen lijden deze bedrijven ernstige economische verliezen ten gevolge van abortus. De tussenkalftijd is er ook groter, de melkproductie daalt, de fokwaarde van de veestapel verlaagt, het afvoerpercentage neemt toe en de diergeneeskundige kosten lopen op.
Abortus door Neospora kan sporadisch voorkomen, maar kan ook als bedrijfsprobleem opduiken. In sommige gevallen kan er zelfs een echte Neospora-abortusstorm optreden.
Neospora is opgenomen in de lijst van koopvernietigende gebreken bij vrouwelijke runderen.
Besmettingsbron
Neospora caninum is een eencellige parasiet die eind de jaren ’80 werd ontdekt. Deze parasiet kent verschillende eind- en tussengastheren. De eindgastheer is een hond, en deze kan zich besmetten wanneer hij besmet weefsel (nageboorte, kadaver, rauw vlees) opneemt.
De parasiet ontwikkelt zich in de eindgastheer gedurende een tiental dagen tot zijn volwassen stadium, waarna gedurende drie à vier weken besmettelijke eitjes (oöcysten) met de uitwerpselen worden uitgescheiden. Deze eitjes kunnen door een tussengastheer, bijvoorbeeld het rund, via het voeder of het drinkwater worden opgenomen, waardoor het dier besmet raakt (horizontale overdracht). Vossen en vogels daarentegen zijn niet besmettelijk.
Een besmette koe kan tijdens de dracht ook haar kalf besmetten (verticale overdracht). Dit is de belangrijkste besmettingsroute: tot tachtig procent van de kalveren geboren uit besmette koeien is ook besmet. Besmette runderen hebben bovendien een sterk verhoogde kans op abortus. Soms kan uit een besmet rund een gezond (niet besmet) kalf geboren worden.
Symptomen
Mogelijke symptomen zijn een verminderde vruchtbaarheid (meer terugkeerders) en een verhoogd aantal verwerpingen (tot zelfs abortusstormen). Maar niet elk besmet bedrijf vertoont symptomen.
Bij besmette kalveren kunnen in uiterst zeldzame gevallen symptomen optreden zoals zwakte, evenwichtsstoornissen of misvormingen zoals een waterhoofd of kromme poten.
Diagnose
Aangezien de hoeveelheid antistoffen tegen Neospora nogal kan schommelen, wordt aangeraden om dieren die een eerste maal negatief testen, opnieuw te laten onderzoeken in de laatste maanden van de dracht (wanneer de meeste antistoffen terug te vinden zijn).
In geval van een abortus, is er een vermoeden van Neospora als de moeder seropositief test én de verworpen foetus de typische letsels in hart en hersenen vertoont. Om Neospora als oorzaak van abortus te kunnen bevestigen, moeten er echter eerst een aantal andere mogelijke abortusoorzaken worden uitgesloten. Hiervoor kan een beroep gedaan worden op het Abortusprotocol.
Op bedrijfsniveau kan de besmettingsgraad op een melkveebedrijf via tankmelkonderzoek worden nagegaan. Wanneer 15% van de in de tank gemolken dieren besmet is, zal de test positief tekenen. Op vleesveebedrijven kan hiervoor willekeurig een twintigtal dieren ouder dan 12 maanden bemonsterd worden via bloedname.
Preventie en behandeling
Voor Neospora bestaat er geen behandeling zodat de bestrijding is gebaseerd op preventie. Contact van vee met honden moet worden vermeden om zo de besmetting van gezonde koeien en kalveren te voorkomen. Honden mogen geen toegang hebben tot de roosters en de afkalfplaats. Bovendien moet je ze weghouden van nageboortes, rauw rundsvlees en kadavers. De besmettelijke Neospora-eitjes in hondenuitwerpselen kunnen tot een jaar lang overleven, zelfs in voederkuilen en de mestput.
Ook de preventie van andere ziektes zoals BVD, IBR en leverbot, die een weerstandsdaling kunnen veroorzaken, is cruciaal om te verhinderen dat Neospora aanleiding kan geven tot een abortusstorm.
Hoewel niet gemakkelijk, is het toch mogelijk om Neospora van een bedrijf te elimineren. Via bloedonderzoek kunnen positieve familielijnen worden opgespoord. Deze positieve lijnen moeten geweerd worden uit de fokkerij (geen dure KI, eventueel vleesstieren, kalveren verkopen, moederdieren op termijn opruimen). De negatieve familielijnen worden opgewaardeerd door gebruik te maken van duurdere – eventueel gesekste – KI als bron van vervangvee. Embryotransfer vanuit waardevolle positieve dieren op negatieve draagmoeders is eveneens een mogelijkheid. Daarnaast moeten de familieleden van positieve verwerpers worden onderzocht op antistoffen.
Koopvernietigend gebrek
Neospora is opgenomen in de lijst van koopvernietigende gebreken bij vrouwelijke runderen. Een vrouwelijk rund dat positief reageert op de antistoffentest (ELISA), wordt beschouwd als door neosporose aangetast. Concreet heeft dit als gevolg dat de koper, bij aankoop van een met Neospora besmet vrouwelijk rund, binnen de 30 dagen na aankomst van het dier een rechtsvordering kan instellen wegens een koopvernietigend gebrek.
Onderzoek naar Neospora zit vervat in het aankoopprotocol en op die manier kan een aangekocht rund bij aankomst op het nieuwe beslag onmiddellijk getest worden.
Tot op heden is niet aangetoond dat stieren Neospora kunnen overbrengen, bijgevolg geldt de koopvernietiging niet voor mannelijke met Neospora besmette runderen.